چاه آسانسور | تعریف، ابعاد، ضوابط و طراحی

نعیمه گلی، کابین نیوز – قبل از اجرای پروژه‌های نصب و راه اندازی آسانسور انجام یک سری پیش‌نیاز و در نظر گرفتن نکات استاندارد می‌تواند از اجرای مجدد مراحل و صرف زمان و هزینه اضافی جلوگیری کند. یکی از این موارد که باید بدان توجه ویژه نمود، طراحی چاه آسانسور و در نظر گرفتن ابعاد آن است؛ که باید در نقشه ساختمان و بر اساس ترافیک و نیاز ساختمان تعبیه شود.

طراحی چاه آسانسور اولین مرحله‌ی نصب و راه اندازی محسوب می‌شود و دارای استانداردهایی از قبیل مقاومت در مقابل نفوذ آب، تراز و صاف بودن است. طراحی چاه آسانسور از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا استاندارد نبودن آن هم بر نحوه نصب و هم بر امنیت آسانسور تأثیر می‌گذارد. در این مقاله شما را با تعریف چاه آسانسور، ابعاد مختلف آن و ضوابط طراحی چاه آسانسور آشنا می‌کنیم.

چاه آسانسور چیست؟

به بیان ساده چاله یا چاه آسانسور، تونلی عمودی است که از پایین‌ترین سطح یعنی همان پی ساختمان تا آخرین طبقه ساختمان یعنی موتورخانه را شامل ادامه دارد و فضایی است که کابین و دیگر متعلقات در آن حرکت می‌کنند. معمولاً پوشش دیوار چاه آسانسور، پلاستر سیمان بوده و هیچ‌گونه درز و شکافی ندارد.

ابعاد و عمق چاه یا چاله آسانسور

برای طراحی چاه آسانسور و تعیین ابعاد آن، پارامترهایی از قبیل ظرفیت کابین، نوع درب آسانسور و… اهمیت خاصی دارند که در ادامه به توضیح ابعاد چاه آسانسور در شرایط مختلف می‌پردازیم.

عرض چاه آسانسور

عرض چاه آسانسور باید با توجه به نوع کاربرد آسانسور و فضای مورد نیاز برای درب‌های اتوماتیک یا لولایی تعیین شود. معمولاً عرض مناسب ۱۶۰ سانتی‌متر است که این ابعاد برای نصب درب‌هایی با عرض ۸۰ سانتی‌متر را نیز مناسب است.

عمق چاله آسانسور

ابعاد کابین آسانسور تأثیر مستقیمی در اندازه عمق چاه آسانسور دارد. استاندارد عمق چاه برای آسانسوری با ظرفیت پنج نفره ۱۶۰ در ۱۶۰ سانتی‌متر مربع است که برای کابین‌های بزرگ‌تر در ازای هر یک نفر ده سانتی‌متر به این ابعاد اضافه می‌شود.

در جدول زیر ابعاد چاه آسانسور با توجه به ظرفیت و اندازه کابین بیان شده است:

بهتر است برای آسانسورهایی که ظرفیتی بیشتر از هشت نفر دارند، اندازه عرض را ۱۷۰ سانتی‌متر و عمق را ۳۰ تا ۴۰ سانتی‌متر بیشتر از عرض در نظر بگیرید. (به جدول زیر دقت کنید.)

توجه داشته باشید که این جداول برای انواع آسانسور هیدرولیکی، کششی و مغناطیسی مناسب است و نوع سیستم محرکه تأثیری روی ابعاد چاه آسانسور ندارد. این ابعاد برای آسانسورهایی با درب اتوماتیک، تلسکوپی و لولایی متفاوت است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

ابعاد چاه آسانسور با درب تمام اتوماتیک

در صورتی که درب آسانسور از نوع تمام اتوماتیک باشد، ابعاد چاه آسانسور آن به صورت زیر است.

ابعاد چاه آسانسور با درب لولایی و تلسکوپی

مشخصات و ابعاد آسانسور مجهز به درب لولایی یا تلسکوپی به شرح زیر است.

حداقل ابعاد چاله آسانسور مناسب با توجه به نوع آسانسور

همان‌طور که خودتان هم می‌دانید، آسانسورها انواع متفاوتی دارند که همین موضوع باعث شده تا از آن‌ها برای کاربری‌های گوناگون استفاده شود. در این زمینه می‌توانیم به آسانسورهای تخت بر، برانکاردبر و مسافربر اشاره کنیم که ابعاد چاله مناسب برای آن‌ها به شرح زیر است:

طراحی و اجرای کف چاله آسانسور

در زمان پی ریزی ساختمان، کف چاله آسانسور باید ده سانتی‌متر بتن مگر، ۳۰ سانتی‌متر آرماتوربندی و بتن ریزی شود. پس از بتن ریزی و آرماتوربندی، اگر دیواره‌های چاله آجری باشند، کف چاله آسانسور از فوندانسیون جدا خواهد بود و به آن منفصل از فوندانسیون می‌گویند و در صورتی که در ساخت دیواره‌های چاله از شبکه آرماتور پیوسته با کف چاله استفاده شده باشد، آن را متصل به فوندانسیون می‌نامند.

ضربه گیرها نیز باید در پایین‌ترین قسمت مسیر حرکت کابین قرار بگیرند؛ توجه داشته باشید که ضربه گیرها باید طوری نصب شوند که در صورت برخورد کابین یا وزنه تعادل، فضایی به ابعاد ۱۰۰×۵۰×۶۰ برای پناه گرفتن تعمیرکار باقی بماند. ضربه گیرها نیز به دو صورت فلزی و بتنی اجرا می‌شوند.

طراحی و اجرای دیواره‌های چاله آسانسور

بعد از نصب تجهیزات، دیواره چاله آسانسور قالب بندی و بتن ریزی می‌شود؛ پس از این مرحله، باید دیواره‌ها با پلاستر ماسه و سیمان ساخته شوند. کف چاله باید کاملاً صاف و تراز بوده و کلیه آرماتورهای زائد دیواره‌ها تمیز شوند. علاوه بر این باید از ضدزنگ برای پوشاندن تمامی وسایل آهنی داخل چاله آسانسور استفاده شده و همه حفره‌ها و روزنه‌های داخل چاله کاملاً پوشانده شوند. سیم کشی‌های داخل چاله نیز باید کانال بندی شده و کلیدهای توقف اضطراری نیز بدون درب نصب شوند. دیواره‌های چاله آسانسور باید هم راستا با چهارچوب درب باشند. بعد از نصب تجهیزات داخل چاله آسانسور، از آب بندی بودن دیواره‌ها و کف اطمینان حاصل کنید. توجه کنید که از داخل چاه آسانسور نباید هیچ نوع لوله آب یا فاضلاب، کانال برق، وسایل آتش‌نشانی و مواد اشتعال زا عبور کند.

بیشتر بخوانید:

• آسانسور هیدرولیکی
• آسانسور کششی
• آسانسور مغناطیسی

ضوابط چاله آسانسور

مانند تمامی بخش‌های دیگر نصب آسانسور، طراحی و تعبیه چاه یا چاله آسانسور نیز ضوابط و استانداردهایی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• ابعاد آسانسور باید با توجه به تعداد طبقات و ظرفیت مورد نظر تعیین شوند.
• به نکات ایمنی و فاصله‌های مناسب از دیواره‌ها توجه کنید.
• ابعاد مناسب برای چاه آسانسور با توجه به ابعاد کابین تعیین می‌شود و باید از هر طرف ۲۰ سانتی‌متر بیشتر از ابعاد کابین باشد.
• ابعاد آسانسور طبق مقرارت ملی ساختمان‌های عمومی، حداقل عرض کابین ۱۱۰ سانتی‌متر و حداقل عمق آن باید ۱۴۰ سانتی‌متر باشد.
• یکی از مهم‌ترین مراحل آماده سازی چاله آسانسور، مربوط به بتن ریزی کف چاله آسانسور هست که با توجه به استانداردها ارتفاع بین اولین توقف آسانسور، پیش از رسیدن بتن ریزی کف آن باید ۱۹۰ سانتی‌متر باشد.
• عمق چاله آسانسور در فونداسیون با توجه به ظرفیت آن تعیین می‌شود، به عنوان نمونه بهترین عمق برای چاله آسانسور ۵ نفره ۱۶۰ سانتی ذکر شده است، به همین ترتیب برای در نظر گرفتن بهترین ابعاد می‌توان به ازای هر نفر ۱۰ سانتی‌متر به این ابعاد اضافه می‌شود.
• برای جلوگیری از ورود آب به چاله آسانسور علاوه بر آب بندی درست چاله، تمامی طول مسیر و ارتفاع چاله آسانسور را جهت تشخیص هر گونه نشتی به دقت بررسی کنید.
• هنگام اجرای چاه و چاله آسانسور توجه داشته باشید که طبق مقررات تعیین شده در این زمینه، کف چاهک باید به طور کامل هموار و تراز باشد. موضوع تراز بودن تنها زمانی قابل چشم پوشی است که در آسانسور مجهز به ضربه گیر باشد، بنابراین برای ایمنی بیشتر حتماً به این نکته توجه داشته باشید.