مقاومت ترمز آسانسور؛ قطعه‌ای کاربردی در درایو جهت تنظیم سرعت

یلدا نجف نیا، کابین نیوز – امروزه استفاده از درایو­های 3VF در آسانسور­ها به دلیل مزایای آن در کشور ما رو به افزایش است؛ اما ممکن است تصور عمومی در استفاده از درایو­های 3VF، ایجاد حرکت نرم و آهسته آسانسور در هنگام استارت و شروع به حرکت آن و نیز کاهش مصرف انرژی باشد. اگرچه موارد فوق از کارکرد مهم درایوهای آسانسور هستند؛ اما در بسیاری از موارد توقف آسانسور هم مسئله بسیار چالش برانگیزی خواهد بود. یکی از تجهیزات جانبی درایوهای 3VF که در صنعت آسانسور نیز استفاده می‌­شود و کاربرد فراوانی دارد، مقاومت ترمز آسانسور است. به صورت کلی وظیفه این قطعه، تبدیل انرژی الکتریکی به گرما است. به همین خاطر می­‌توان از آن­ها برای متوقف کردن یا کاهش سرعت آسانسور­ها استفاده کرد. در ادامه چگونگی این فرآیند را توضیح خواهیم داد.

عملکرد و کاربرد مقاومت ترمز آسانسور چگونه است؟

حرکت آسانسور­ها معمولاً دارای دو وضعیت کلی هستند.

• وضعیت موتوری: به این مفهوم که موتور در حال اعمال نیرو وگشتاور برای بالا بردن سمت سنگین سیستم تعادلی است. به طور مثال بالا کشیدن کابین با بار نامی، یا پایین بردن کابین خالی.

• وضعیت ژنراتوری: به این مفهوم که موتور گشتاور مثبتی ایجاد نمی‌­کند، بلکه سیستم با وزن خود جابه‌­جا می‌­شود. مانند حرکت کابین با بار نامی به سمت پایین یا حرکت کابین خالی به سمت بالا.

در حالت اول موتور مصرف کننده انرژی الکتریکی است؛ اما در حالت دوم ،یعنی حالت ژنراتوری، موتور هیچ انرژی مصرف نمی‌­کند و در این حالت تولید ولتاژ و فرکانس می­‌نماید. در این وضعیت ممکن است آسانسور به دلایل مختلف از جمله ترمز­های مکرر و نیز اقدامات ناگهانی، مجدد به وضعیت موتوری برگردد. این امر باعث می‌­شود مقدار ولتاژ بأس(ولتاژ DC خروجی درایو) به دلیل تولید انرژی توسط موتور افزایش یابد. ممکن است این افزایش از بالاترین حد برای آسیب رساندن به خازن پایه DC عبور کند و سبب آسیب به درایو شود. لذا باید به گونه­‌ای این انرژی اضافی را قبل از آسیب به درایو تخلیه نمود.

یکی از قدیمی­‌ترین روش‌­ها برای این منظور، استفاده از مقاومت ترمز آسانسور است. معمولاً این مقاومت‌­ها از طریق یک سوئیچ و به صورت موازی با ترمینال­‌های موتور بسته می­‌شوند و در صورت دریافت سیگنال خطای اضافه ولتاژ، بلافاصله وارد مدار می‌­شوند. بنابراین در آسانسور­ها جهت حذف خطای برگشت انرژی موتور به درایو، از مقاومت ترمز برای تخلیه انرژی الکتریکی تولیدی موتور و تبدیل آن به حرارت استفاده می­‌کنیم.

بیشتر بخوانید:

کلید سه گوش آسانسور؛ راه نجات مسافران هنگام گیر افتادن در آسانسور!

روش‌های مهار انرژی برگشتی از موتور به باس درایو

همان­طور که قبلاً اشاره شد، روش‌­های دیگری نیز برای مهار انرژی بازگشتی موتور وجود دارد. در حالت کلی 3 روش برای مهار انرژی بازگشتی از سمت موتور به بأس درایو وجود دارد:

1. در برخی از آسانسور­های مدرن، این انرژی به کمک سیستم Regeneration در مجموعه‌­ای باتری ذخیره می­‌شود و در صورت نیاز، مثلاً در زمان قطع برق، از این انرژی استفاده می‌­شود.
2. در برخی دیگر از آسانسور­های مدرن، این انرژی به کمک سیستم Regeneration به شبکه برق باز­می­‌گردد.
3. در آسانسور­های معمولی مانند آسانسور­های کشور ما، ولتاژ تولیدی به نحوی می­بایست تلف شود. بنابراین مقاومت ترمز در بازه­‌های زمانی کوتاه مدت فعال شده و انرژی تولیدی را به گرما تبدیل می­‌کند.

در هنگام انتخاب درایو، مقاومت ترمز متناسب با آن توسط سازنده درایو اعلام می‌­گردد و می­بایست مقاومت ترمز مطابق اعلام سازنده انتخاب شود.

نکات مهم نصب مقاومت ترمز

در هنگام نصب مقاومت ترمز در آسانسور باید نکاتی که در ادامه ذکر می‌شود را رعایت کنید.

• مقاومت ترمز را می‌­توان به صورت افقی یا عمودی نصب کرد. توصیه می­‌شود مقاومت ترمز به صورت افقی نصب شود؛ اما چنان­چه مجبور به نصب عمودی آن شدید، دقت کنید ترمینال­‌های آن در پایین مقاومت باشد.
• از اتصال سیم ارت به مقاومت ترمز اطمینان حاصل نمایید.
• از نصب و قرار دادن مقاومت ترمز در کنار سیم­‌های برق، لوله­ کشی، اتصالات فلزی و تجهیزات اشتعال ­پذیر جداً خودداری نمایید.
• از قرار دادن اجسام اشتعال ­پذیر مانند کاغذ، نقشه، لباس کار، قوطی روغن و… بر روی مقاومت ترمز یا نزدیکی آن پرهیز کنید.
• از مقاومت‌­هایی استفاده کنید که دارای محفظه فلزی به عنوان حفاظ باشند.
• از اندازه­ گیری ولتاژ و اهم مقاومت ترمز در حین کار خودداری کنید.
• از نصب مقاومت ترمز در داخل تابلو جداً بپرهیزید.
• مقاومت ترمز را در محل­‌هایی که در معرض رطوبت است، مانند زیر پنجره یا دریچه تهویه موتورخانه، نصب نکنید.
• مقاومت ترمز همواره دارای پتانسیل الکتریکی بسیار زیادی است، حتی اگر موتور در حال کار نباشد.

نتیجه ­گیری 

در بسیاری از موارد وجود تجهیزات جانبی در برخی قطعات، نقش بسیار مهم و ویژه‌­ای دارند. از جمله این تجهیزات، وجود مقاومت ترمز در درایو آسانسور است. این قطعه به ظاهر بی ­اهمیت، نقش بسیار مهمی در جلوگیری از آسیب به درایو ایفا می­‌کند. کیفیت این قطعه در عملکرد صحیح آن تأثیرگذار خواهد بود. لذا در انتخاب مقاومت ترمز با کیفیت و متناسب با درایو دقت نمایید.