بررسی انواع سازوکارهای شست ‌و شوی اجزای پله‌ های برقی

آنتونی آندون، مهندس صنایع گرایش تکنولوژی صنعتی – یکی از دغدغه‌های کارفرمایان پس از گذشت یک سال از بهره‌برداری پله‌های برقی، بحث نظافت و شست‌ و شوی اجزای پله‌ های برقی است. در این مقاله که بر اساس تجارب نویسنده، مطالعه دستورالعمل‌های برندهای معتبر و نیز تحقیقات اینترنتی تهیه شده است، سعی کرده‌ایم انواع سازوکارهای موجود و توصیه‌شده به خوانندگان گرامی ارائه شود.

شست‌وشوی استپ‌ها

وجود گردوخاک محیطی، انتقال آلودگی محیطی به تجهیزات، مقدار تردد و… از عوامل آلودگی استپ‌های پله‌برقی است. طبق استاندارد، استپ‌ها برای لغزنده نشدن باید دارای شیارهایی در جهت حرکت باشند. وجود شیارهای یادشده و نفوذ گرد و خاک و به‌ویژه روغن نشت کرده در زمان سرویس و نگهداری و نیز وجود شصت تا صد و بیست شیار روی هر استپ ضربدر تعداد کل استپ‌ها که عموماً برای رایز پنج ونیم متر بیش از حدود شصت‌وسه عدد است، سختی کار را نمایان تر می‌کند.

اتخاذ روش مناسبی برای شست‌وشوی استپ‌ها به گونه‌ای که پس از انجام عملیات کارفرما رضایت کافی را داشته باشد نیز خود مسئله‌ای است که شاید خیلی از پیمانکاران با آن سروکار داشته باشند.

در ادامه انواع روش‌های شست‌وشوی استپ که بر اساس تحقیقات اینترنتی استخراج شده است، به شما معرفی می‌شود.

 استفاده از «high pressure water jet» و شست‌وشوی روکار

درصورتی‌که پله‌برقی از نوع «Outdoor» باشد، همه تجهیزات الکتریکی، سیم کشی‌های برق و ایمنی، میکرو سوئیچ‌ها و… به دلیل احتمال ورود آب باران دارای درجه حفاظتی «IP۵۴» یا «IP۵۵» هستند. همچنین اجزای فلزی نیز به‌صورت «Hot Galvanized» هستند؛ بنابراین در برابر زنگ‌زدگی مقاوم‌اند. پله برقی‌های مذکور عموماً دارای راه آب مناسب و مکانیزم هدایت آب به فاضلاب هستند.

شست‌وشوی روکار تجهیزات یادشده با فشار آب زیاد منجر به خرابی تجهیزات نخواهد شد. درصورتی‌که پله‌برقی از نوع «Semi-Outdoor» باشد، باید اجزای الکتریکی از نظر آیپی و اجزای فلزی از نظر پوشش مقاوم در برابر زنگ‌زدگی بررسی شوند. درصورتی‌که اجزا حفاظت مناسب را داشته باشند، می‌توان با واترجت و در حداقل زمان به‌صورت روکار تجهیزات را شست‌وشو کرد.

بدیهی است روش یادشده علیرغم سادگی و سهولت می‌تواند برای تجهیزات «Semi-Outdoor» و «Indoor» آسیب‌های جبران‌ناپذیر به بار آورد.

 استفاده از«high pressure water jet»وشست و شوی استپ دمونتاژ شده

راهکار دیگر دمونتاژ همه استپ‌هاست. ابتدا همه استپ‌ها از روی شفت خارج و در فضای آزاد با واترجت نظافت می‌شوند. در روش شست‌وشوی یادشده باید غلتک‌ها مطابق تصویر در برابر نفوذ آب محافظت شوند، زیرا نفوذ آب به داخل غلتک‌های استپ و بلبرینگ‌ها منجر به آسیب جدی به مکانیزم حرکتی استپ‌ها می‌شود.

در زمان دمونتاژ استپ‌ها توصیه می‌شود روی شفت هر استپ شماره‌گذاری شود تا پس از شست‌وشو دقیقاً روی محور قبلی خود نصب شود. فرایند یادشده بسیار زمان‌بر است. از زمان دمونتاژ تا زمان اتمام شست‌وشو و راه‌اندازی مناسب دو تا سه روز زمان خواهد برد. استپ‌ها پس از جایگذاری باید با فیلر یا گیج تنظیم شوند، به گونه‌ای که در زمان خروج از شانه‌ها، لبه‌های استپ در یک مسیر باشند.

 استفاده از فناوری‌های ابتدایی و ناایمن

نمونه‌های رفتار اشتباه متولیان نظافت که در تصویر مشخص است، هرگز توصیه نمی‌شود. در تصویر، کارگران پله را روشن می‌کنند و در زمان روشن بودن از تجهیزات نظافت کف زمین برای شست‌وشوی استپ‌ها بهره می‌برند. راهکار یادشده علاوه بر اینکه به دلیل شیارهای متعدد استپ مؤثر نیست، گیرکردن تجهیزات شست‌وشو بین فاصله استپ‌ها یا بین استپ و شانه بسیار خطرناک است؛ بنابراین توصیه اکید می‌شود که از هر گونه شست‌وشوی ناایمن به‌ویژه در زمان روشن بودن پله‌برقی اجتناب شود.

 استفاده از بخارشوی سرد

شرکتی در آمریکا محصولی با نام تجاری «Dry Ice Blasting» معرفی کرده است که می‌تواند به‌وسیله فناوری ویژه حاصل از بخار سرد تحتفشار همه اجزای صنعتی را بدون آسیب ناشی از رطوبت زیاد نظافت کند. طبق فیلم‌های ارائه‌شده در وب‌سایت برند سازنده، محصول یادشده در نظافت شیارهای استپ و نیز سایر اجزا بسیار مؤثر است. لازم به ذکر است کماکان محصول یادشده فراگیر نشده و عموماً استفاده از دستگاه‌های شست‌وشوی مخصوص از اقبال بیشتری برخوردار است، اما درصورتی‌که تحقیقات لازم درباره آثار محصول یادشده بتواند نتیجه مناسبی داشته باشد، این محصول به یکی از بهترین و مؤثرترین سازوکارهای شست‌وشوی اجزای پله‌برقی تبدیل خواهد شد.

شست‌وشوی درِ ایستگاه‌ها

اغلب تجهیزات مکانیزه معرفی شده، راهکارهایی برای شست‌وشوی درِ ایستگاه‌های پله‌برقی که به آن‌ها «Floor Cover» یا «Access Cover» نیز میگویند ندارند. شاید راهکار استفاده از بخارشوی سرد بتواند پاسخگوی این نیاز باشد.

می‌توان دستگاه‌های شست‌وشوی مخصوص را به دو دسته کلی تقسیم‌بندی کرد. با توجه به اینکه عرض پله‌برقی می‌تواند از پنجاه‌وهشت تا صد و ده سانتیمتر باشد و نیز درصورتی‌که به‌صورت پیاده‌رو متحرک باشد، عرض آن تا صد و شصت و پنج سانتیمتر نیز قابل افزایش است، بنابراین امکان انتخاب تجهیزاتی که بتوانند دهنه پله‌برقی را پوشش دهند، بسیار نامحتمل است. برخی برندها به‌طور اختصاصی برای پله‌برقی از دهنه پنجاه‌وهشت تا صد و ده سانتیمتر یک محصول و برای پیاده‌رو متحرک با عرض صد تا صد و شصت و پنج سانتیمتر نیز محصول دیگری ارائه می‌دهند. محصولات یادشده برای دارا بودن قابلیت تطبیق با عرض تجهیزات، قابل تنظیم هستند. برخی برندها نیز فارغ از محدودیت‌های دهنه تجهیزات، عرض پرس‌ها را در اندازه‌های سی و پنج، چهل‌وهفت و پنجاه‌وهشت سانتیمتر ارائه داده‌اند. برای استفاده از این نوع تجهیزات که در گروه دوم یعنی تجهیزات شست‌وشوی مخصوص با دهنه ثابت قرار می‌گیرند، برای کامل کردن شست‌وشوی پله‌برقی مثلاً با عرض هشتاد سانتیمتر باید یک بار پله‌برقی روشن شود و سمت چپ آن در همه استپ‌ها شسته شود و بار دیگر پله‌برقی در زمان کارکرد سمت راست آن شست‌وشو شود.

از نکات مهم در انتخاب تجهیزات یادشده، استفاده از برس بر اساس نوع استپ است. هر یک از برندها، شیارهای استپ را در محدوده استانداردی تهیه می‌کنند، اما لزومی به یکسان بودن ابعاد شیارها به دلیل تلرانس‌های مجاز استاندارد نیست.

در زمان سفارش تجهیزات باید نوع استپ را نیز به سازنده اعلام کرد تا برس ارائه‌شده دقیقاً داخل شیارها قرار بگیرد و ضمن نظافت قابل قبول شیارها، به‌سرعت مستهلک نشوند.

پس از تراشیده شدن آلودگی از روی شیارهای استپ باید سازوکاری برای خارج کردن آن‌ها از روی تجهیزات پیش‌بینی شود، زیرا انتقال آلودگی‌ها به موتورخانه یا فضای پشتی خرپا و نیز ترکیب آن‌ها با روغن ممکن است منجر به بروز آتش‌سوزی شود.

تقریباً همه دستگاه‌های بررسی‌شده دارای مکانیزمی شبیه جاروبرقی هستند و پس از تراشیدن آلودگی‌ها از شیار استپ با مکش آن‌ها را به داخل محفظه هدایت می‌کنند. در برخی برندها از مایع‌های اسیدی فرار استفاده شده است که ضمن مؤثر کردن شست‌وشو، به دلیل خاصیت فرار بودن مانع از ورود مایع به داخل تجهیزات می‌شوند.

در ایران گاه به دلیل قیمت زیاد مایع یادشده، از الکل صنعتی بدون بو استفاده می‌شود. در صورت استفاده از هر نوع مایع اسیدی باید از تأثیر نداشتن آن بر راهنماهای استپ (رنگ‌شده یا پلاستیکی) اطمینان حاصل کرد.

بیشتر بخوانید:

• 3 مرحله سرویس و نگهداری و پله برقی و اهمیت، هزینه و مزایای آن
• فرچه پله برقی چیست؟ آشنایی با کاربرد و عملکرد برس پله برقی

 استفاده از تجهیزات شست‌وشوی مخصوص با دهنه قابل تنظیم

برند «Treadmaster» ساخت آمریکا دارای دهنه قابل تنظیم است و در ولتاژهای ۱۲۰ و ۲۳۰ ارائه می‌شود. یکی از ویژگی‌های این محصول امکان تنظیم و شست‌وشوی دیواره استپ است که در خیلی از برندها این قابلیت نیست.

 استفاده از تجهیزات شست‌وشوی مخصوص با دهنه ثابت

برند «Duplex» ساخت ایتالیا مطابق شکل محصول خود را با دهنه ثابت ارائه می‌دهد.

برند «Alfred Krcher» که با نام «Krcher» شناخته می‌شود نیز ساخت آلمان و دارای دهنه ثابت است.

برند «Rosemor» نیز ساخت انگلیس و دارای دهنه ثابت است که یکی از مزیت‌های آن قابلیت شست‌وشوی دیواره استپ است.

برند «Tornado» ساخت آمریکاست و در ولتاژهای ۲۳۰ و ۱۱۰ با فرکانس پنجاه هرتز ارائه می‌شود.

لازم به ذکر است طبق تحقیقات اینترنتی قیمت تجهیزات بندهای پنج و شش با حداقل قیمت و کیفیت متوسط و عرض سی‌وپنج سانتیمتر تحویل «Fob» شانگهای از سه هزار دلار آغاز می‌شود. تهیه محصول یادشده در ایران نیز در سال ۱۳۹۳ بسته به نوع برند و کشور سازنده (چین، ترکیه، آلمان، ایتالیا و…)، نوع حمل، زمان تحویل و خدمات پس از فروش از بیست میلیون تا هشتاد میلیون تومان هزینه داشته است.

شست‌وشوی اسکرت، دک و بالستریت

برند «Krcher» محصول دیگری با نام «SCRUBBER DRIER BD ۱۷/۵ C» نیز ارائه داده است که برای شست‌وشوی اجزای نمای پله‌برقی مانند اسکرت، دک، بالستریت، شانه‌ها و… توصیه می‌شود، اما به علت قیمت زیاد آن در ایران شست‌وشوی اجزای یادشده با تجهیزات معمول انجام می‌شود. توصیه می‌شود در زمان شست‌وشوی اسکرت، دک، بالستریت، شانه و… از خاموش بودن پله‌برقی اطمینان حاصل کنید. برای اجتناب از روشن شدن ناخواسته پله‌برقی مناسب است از قطع کامل برق اصلی و نیز قفل بودن آن اطمینان حاصل شود.

شست‌وشوی هندریل

از اجزای مهم پله‌برقی در مقوله نظافت می‌توان به هندریل اشاره کرد. درصورتی‌که نظافت هندریل به‌خوبی رعایت نشود، مسافر از گرفتن هندریل برای حفظ تعادل خود اجتناب می‌کند و این امر می‌تواند منجر به حوادث بسیار شود. یکی از سؤال‌های متداول در این عرصه درباره مایع استفاده‌شده برای نظافت هندریل است.

بهترین مایع توصیه‌شده برای نظافت هندریل، آب گرم است که سرویس‌کار به همراه فشار دست و پارچه خیس سطح رویه هندریل را تمیز می‌کند. بهترین برندهای هندریل در دنیا را «Semperit» اتریش و «EHC» کانادا هستند.

در دستورالعمل نظافت هندریل برندهای یادشده استفاده از مایع بسیار رقیق‌شده ظرف‌شویی در مواردی که آلودگی‌ها با آب گرم قابل برطرف شدن نباشد نیز توصیه‌شده است. هرگز نباید از مواد پاک‌کننده دیگر از قبیل مایع یا پودر لباسشویی یا موادی که ترکیبات بنزین دارند استفاده کرد. ترکیبات یادشده منجر به کدرشدن رویه اصلی هندریل می‌شوند. «Semperit» محلول‌هایی ارائه داده است که برای هندریل هایی که آلودگی آن‌ها به طرق فوق برطرف نشود به‌عنوان آخرین راه‌حل (به‌ویژه به علت گرانی محلول) می‌تواند استفاده شود.

شست‌وشوی ایستگاه بالا و پایین

در سرویس و نگهداری ماهیانه، پیمانکاران نگهداری موظف‌اند با کاردک، روغن‌های چسبیده به کف ایستگاه‌ها را بتراشند و همه فضای کف تجهیزات را با جاروبرقی صنعتی نظافت کنند. در صورت نشت روغن روی کف ایستگاه‌ها باید با پارچه روغن موجود در کف ایستگاه به‌صورت مناسب تمیز شود. هر گونه نگهداری ظرف روغن در ایستگاه‌ها ممنوع است و نظافت نکردن کامل آن ممکن است منجر به بروز آتش‌سوزی شود.

 شست‌وشوی داخل خرپا «Truss»

در هر سه یا چهار سال یک‌بار توصیه اکید می‌شود که همه استپ‌ها از محل خود خارج شوند و سطح داخلی خرپا و پشت صفحات کلدینگ به‌درستی نظافت شوند. این کار شامل تراشیدن کامل روغن‌های چسبیده به کف محل برگشت استپ‌هاست. گاه برای شستن روغن‌های یادشده از گازوئیل استفاده می‌شود. این کار خطرناک است و در صورت استفاده از گازوئیل نیز باید شرایط محیطی بسیار تحت کنترل باشد و از امکان بروز آتش‌سوزی جلوگیری شود.