آیا دستگاه‌ های اعزام مقصد(Destination Dispatch Systems) کاربرپسند است؟

یونس نجف نیا، کارشناس مهندسی برق قدرت و کارشناس استاندارد – با بیش از هشت میلیون آسانسور در حال سرویس در سراسر جهان، استفاده از آسانسور به یک ضرورت در زندگی شهری بدل شده است و با پیش‌بینی رشد زیاد ساخت‌وساز در مهروموم‌های آینده، این ضرورت تشدید خواهد شد. افزایش پیچیدگی‌ها و اهمیت توجه به جزئیات در پروژه‌های ساختمانی به این معنی است که مدیریت مؤثر و کارآمد بیش از یک میلیارد سفر روزانه با آسانسور نیاز به توجه ویژه دارد. دستگاه‌های اعزام مقصد (DDS) که به‌عنوان دستگاه‌های کنترل مقصد نیز شناخته می‌شوند، دستگاه‌هایی در حال رواج به‌ویژه در ساختمان‌های بلندمرتبه هستند که جایگزین دستگاه‌های احضار سنتی مانند احضار با یک یا دو شاسی شده‌اند.

ایده‌ای که این سیستم از روی آن طراحی‌شده است، جدید نیست و در سال ۱۹۶۱ میلادی توسط یک مهندس استرالیایی به نام «L.W.Port» ثبت اختراع شد. مفهوم ابداعی پورت جلوتر از زمان خود بود، زیرا در آن زمان به علت عدم دسترسی اقتصادی به ریزپردازنده‌ها و کنترل از طریق منطق رله، امکان محاسبه یا پیاده‌سازی الگوریتم‌های دیسپاچینگ موردنیاز وجود نداشت. با ظهور ریزپردازنده‌های مقرون به صرفه در دهه ۱۹۸۰ میلادی، شرکت آسانسور شیندلر اولین نسخه از این سیستم اعزام را با نام «Miconic10» معرفی کرد. [شکل ۱]

شکل ۱: نمونه‌ای از پنل Miconic10 شرکت شیندلر

تعامل کاربر با سیستم در روش سنتی احضار

افراد هنگام ورود به یک ساختمان مثلاً یک مجتمع اداری تجاری، به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ گروهی از مقصد خود مطلع‌اند و می‌دانند به کدام طبقه بروند و گروهی از طبقه مقصد اطلاعی ندارند. اکثر افراد گروه دوم برای تعیین مقصد خود از تابلو راهنمای طبقه یا غرفه اطلاعات کمک می‌گیرند، پس از اطلاع از طبقه مقصد، به‌سوی آسانسورها می‌روند و شاسی احضار بالا یا پایین را فشار می‌دهند، سپس منتظر می‌مانند تا آسانسوری از راه برسد، وارد آن می‌شوند و طبقه مدنظر خود را با فشردن شاسی مربوط به آن طبقه انتخاب می‌کنند. آسانسور تا آن طبقه پیش می‌رود و معمولاً در طول مسیر توقف می‌کند تا مسافرانی را پیاده یا سوار کند. (شکل ۲)

در طول این سفر 2 نکته درخور توجه است؛ زمان انتظار(زمان فشردن شاسی احضار توسط مسافر تا رسیدن اتاقک) و زمان انتقال(زمان لازم برای رسیدن مسافر به مقصد انتخابی).

شکل ۲: تعامل کاربر با سیستم در روش سنتی احضار

بیشتر بخوانید:

• شستی لمسی آسانسور + 4 مزیت کلید لمسی آسانسور
• آسانسور هلی پد؛ فن‌آوری نوین آسانسورهای با چاه معلق در ساختمان‌های دارای هلی پد

تعامل کاربر با سیستم در فناوری «DDS»

کاربر پس از ورود به ساختمان با فرض اطلاع از مقصد یا پس از کسب اطلاع از آن، به‌سوی یک دستگاه ثبت درخواست (terminal-input) که معمولاً یک صفحه‌کلید مکانیکی (شکل ۱) یا نمایشگر ال سی دی لمسی (شکل ۳) است، می‌رود.

شکل ۳: نمونه‌ای از پنل ال سی دی لمسی

سپس شماره طبقه مدنظر را وارد می‌کند و نمایشگر دستگاه به مسافر اطلاع می‌دهد که کدام آسانسور او را به مقصد می‌رساند. در این سیستم، هر آسانسور دارای یک علامت شناسایی است؛ بنابراین مسافران می‌دانند به سراغ کدام آسانسور بروند. (برای مثال، در شکل ۳، آسانسور «F» اختصاص داده ‌شده است و آسانسور مربوط با «F» مشخص می‌شود.) مسافر به‌سوی آن آسانسور می‌رود، منتظر می‌ماند و به‌محض رسیدن اتاقک وارد می‌شود.

هیچ دکمه‌ای داخل آسانسور وجود ندارد، زیرا مقصد از قبل تعیین شده است و سیستم می‌داند که به کدام طبقه سفر کند. چنین عملکردی به این معنی است که مسافران نمی‌توانند از داخل اتاقک، مقصد خود را انتخاب کنند یا تغییر دهند. آسانسور به‌سوی طبقه تعیین‌شده حرکت می‌کند و در مقصد مسافران از آن خارج می‌شوند.

 

شکل ۴: نحوه عملکرد «DDS»

شکل ۵: تعامل کاربر با سیستم در فناوری «DDS»

توجه داشته باشید در مکان‌هایی که احتمال تردد افراد دارای معلولیت حرکتی وجود دارد، ممکن است سیستم دارای کلیدی با نماد بین‌المللی معلولیت (صندلی چرخ‌دار) باشد. (شکل ۵)

توضیحات فوق آنچه را به‌عنوان یک سیستم اعزام کاملاً مبتنی بر مقصد شناخته می‌شود، تعریف می‌کند و به‌کارگیری آن، استفاده از پنل شاسی داخل اتاقک به‌استثنای دستگاه‌های ارتباط اضطراری و دکمه‌های آتش‌نشان را حذف می‌کند. به‌طورمعمول با این دستگاه‌ها، یک دستگاه ثبت درخواست (terminal-input) نیز در هر طبقه تعبیه می‌شود. به‌علاوه «DDS»های جزئی هم وجود دارند که دستگاه ثبت درخواست آن‌ها دارای یک پنل با شاسی‌های احضار سنتی بالا/پایین در طبقه اصلی یا لابی به‌قصد پایین آمدن آسانسور هستند. همچنین اتاقک‌ها می‌توانند دارای یک پنل عملیاتی باشند که پس از سرویس‌دهی احضارهای طبقه اصلی، احضارهای اتاقک را بپذیرد.

شکل ۶: پنل «DDS» با کلیدی با نماد معلولیت

چرا به «DDS» نیاز داریم؟

به‌طور خلاصه، دلایل اصلی به‌کارگیری «DDS»ها عبارت‌اند از:

• بهبود جریان ترافیک ساختمان؛
• افزایش ظرفیت نصب آسانسور؛
• کاهش میانگین زمان انتظار؛
• کاهش میانگین زمان رسیدن به مقصد.

گفته می‌شود با بهره‌گیری از این سیستم می‌توان ساختمان‌ها را با تعداد آسانسور کمتری نسبت به نصب مرسوم، سرویس داد. این مطلب، موضوع بحث‌های زیادی میان سازندگان و مشاوران مختلف آسانسور بوده است. ادعاهای مرسوم درباره عملکرد و کارایی این سیستم [۲] از زمان اولین نصب این فناوری تا امروز ادامه داشته و به یکی از نقاط اختلاف ادعاشده توسط سازندگان مختلف تبدیل شده است.

با تمرکز روزافزون بر مصرف انرژی و ساختمان‌های «سبز»، ادعاهایی نیز وجود دارد مبنی بر اینکه افزایش کارایی این دستگاه‌ها منجر به کاهش مصرف انرژی خواهد شد و می‌توان به‌صورت بالقوه با تعداد چاه‌های آسانسور کمتر به طبقات بیشتری خدمت رسانی کرد. وجود چاه‌های آسانسور کمتر به‌طور بالقوه به مالکان ساختمان‌ها فضای مفید بیشتری در طبقات ارائه خواهد داد. [۳]

درحالی‌که این فناوری مزایا و معایبی دارد، برخی ساختمان‌های خاص برای اجرای این سیستم مناسب‌تر هستند. این انتخاب عمدتاً به میانگین زمان رسیدن به مقصد، تعداد طبقات و آسانسورهای مورد نیاز مربوط می‌شود. [۴]

 مزایای استفاده از «DDS»

«DDS» مسافران را بر اساس مقصد در لابی اصلی گروه‌بندی می‌کند و تعداد توقف‌های غیرضروری آسانسور در زمان اوج ترافیک را کاهش می‌دهد. این مطلب به‌خوبی در شکل‌های ۲ و ۵ نشان داده شده است و تفاوت یک لابی با سیستم احضار معمولی و لابی دیگر تحت تأثیر پیش تخصیص مسافران به آسانسورهای خاص در یک سیستم اعزام مقصد را بیان میکند.

می‌توان مشاهده کرد که با اختصاص آسانسورها با استفاده از «DDS» چگونه تعداد توقف‌های هر آسانسور به حداقل می‌رسد و در نتیجه زمان رسیدن به مقصد کاهش می‌یابد. این کاهش در تعداد توقف‌ها، ظرفیت جابه‌جایی آسانسور را افزایش می‌دهد.

این دستگاه‌ها میانگین زمان رسیدن به مقصد را کاهش می‌دهند و در نتیجه باعث کاهش معطلی مسافران می‌شوند و سطح خدمات به طبقات بالاتر ساختمان را افزایش می‌دهند. بهره‌گیری از این سیستم به‌صورت بالقوه باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی و افزایش سطح زیربنای مفید برای مالکان ساختمان می‌شود.

معایب استفاده از «DDS» چیست؟

برای مسافرانی که در زمان‌های غیر اوج یا کم ترافیک سفر می‌کنند، ممکن است کاهشی در زمان رسیدن به مقصد وجود نداشته باشد. ممکن است زمان انتظار در لابی‌های اصلی در هنگام انتظار کاربر برای تخصیص آسانسور به وی افزایش یابد؛ برخلاف سیستم مرسوم که معمولاً کاربر به سراغ اولین آسانسور موجود می‌رود. این موضوع با کاهش تعداد توقف‌ها و کاهش زمان کلی رسیدن به مقصد جبران می‌شود.

«DDS»ها آسانسورها را به طبقات خاصی اختصاص می‌دهند. پس از تخصیص، این طبقات در حافظه سیستم ثبت می‌شوند و آسانسورها انعطاف‌پذیری برای پاسخ و سرویس‌دهی به درخواست‌های جدید را از دست می‌دهند.

ویژگی‌های اضافی قابل ادغام در «DDS»

گفتنی است که می‌توان ویژگی‌های امنیتی و قابلیت‌های مضاعفی را در «DDS»ها ادغام کرد. این گزینه‌ها شامل کارت‌های شناسایی است که به کاربران اجازه می‌دهد به‌سادگی کارت خود را بکشند یا در مجاورت یک کارت‌خوان قرار دهند (شکل ۶). کارت ممکن است حاوی برخی اطلاعات شخصی باشد و مسافران را به طبقات خاصی در یک ساختمان محدود کند. یکی از آخرین پیشنهادهای شیندلر «سیستم پایانه مورد نیاز افراد ساکن» (Personal Occupant Requirement Terminal system) [۵] است که توسط این شرکت ارائه شده است. این سیستم مدعی است افراد را در کل ساختمان از طریق کوتاه‌ترین مسیر ممکن هدایت میکند.

«DDS» برای کدام ساختمان‌ها مناسب‌تر است؟

استدلال‌هایی وجود دارد که «DDS»ها را برای انواع خاصی از ساختمان‌ها کاربردی‌تر می‌داند. اگرچه این فناوری مهر و موم‌هاست باکار گرفته می‌شود، هنوز درصد کمی از تأسیسات جهانی را پوشش می‌دهد. بنابراین هنگامی که افراد ناآشنا به استفاده از فناوری «DDS» وارد ساختمان می‌شوند، احتمال سردرگمی آن‌ها وجود دارد. با این وجود، مطابق مطالعات انجام‌شده، آشنایی با این سیستم در حال افزایش است و این امر باعث شده برخی مشاوران و طراحان ساختمانی استدلال کنند که این دستگاه‌ها در ساختمان‌هایی که تعداد کاربران جدیدالورود آن‌ها محدود است، بهترین کارایی را دارند؛ برای مثال، در ساختمان‌های اداری یا مسکونی که عموم مردم از آن بازدید نمی‌کنند.

ارائه‌دهندگان کنونی دستگاه‌های «DDS»

امروزه بسیاری از تأمین کنندگان آسانسور در دنیا «DDS»ها را ارائه می‌دهند؛ از جمله:

Schindler (PORT)[5]

Schindler (Miconic 10/ID)[6]

ThyssenKrupp Elevator[7]

Otis (Compass)[8]

Computerized Elevator Control Corp.[9]

KONE (Polaris)[10]

Kollmorgen (LiftXpress)[11]

Fujitec (Viridian)[12]

Motion Control Engineering[13]

TL Jones Passenger Management Information System (PMIS)

هر شرکتی به دنبال متمایز کردن «DDS» خود از طریق نام‌گذاری تجاری، ادعای کارایی و ادغام با دیگر تجهیزات شرکت خود است. از دید کاربران، این دستگاه‌ها را می‌توان ناخوشایند و ناآشنا یافت؛ به‌ویژه زمانی که در مکان‌های عمومی که وسعت زیادی دارند، تعبیه شوند. بدون شک این دستگاه‌ها مزایایی دارند، اما ویژگی‌هایشان باید برای استفاده بصری‌تر و آسان‌تر شود. [۱۴] استفاده سازندگان از فناوری صفحه‌نمایش لمسی می‌تواند برای ارائه یک رابط کاربرپسند مؤثر باشد.

سیستمی که به‌راحتی در دسترس است و می‌تواند در سیستم همه سازندگان ادغام شود، سیستم اطلاعات مدیریت مسافر (PMIS) از «TL Jones, Ltd» [۱۵] است. با کمک این سیستم، امکان ایجاد یک پنل سفارشی با گرافیکی متناسب با ساختمان و نیز ارائه شیوه‌نامه‌هایی برای راهنمایی کاربر از طریق این پنل فراهم می‌شود. این سیستم نه‌ تنها امکان انتخاب طبقه و نمایش آسانسور اختصاص داده شده را فراهم می‌کند، بلکه به کاربرانی که نیاز دارند برای اطلاع از طبقه مدنظر خود به راهنمای ساختمان مراجعه کنند نیز کمک می‌کند. همچنین این قابلیت را دارد که موقعیت و جهت حرکت آسانسورها در کنترل گروهی را نشان دهد.

خلاصه

اگر «DDS»ها در ساختمان‌های با کاربری مناسب پیاده‌سازی شوند و پنل‌های رابط کاربر آن‌ها در موقعیت‌های مکانی درست تعبیه شود، می‌توانند مزایای زیادی برای مسافران و مالکان ساختمان‌ها داشته باشند. این فناوری امروزه در حال گسترش و قابلیت‌ها و امکانات آن نیز در حال به روزشان و پیشرفت است. این سیستم برای مقبولیت بیشتر، به‌ویژه در ساختمان‌هایی که دارای کاربران جدیدالورود هستند، نیازمند رابطه‌ای کاربری بصری‌تر و کاربرپسندتر است. اینک با توجه به فناوری‌های موجود، استفاده از این سیستم در ساختمان‌های دارای چندین دستگاه آسانسور، بهترین گزینه برای کنترل گروهی آسانسورهاست.

منابع:

[1] “Schindler Miconic 10.” Schindler. www.schindler.my/asm-index/asm-tech/asmtechnology-m10.htm

[2] Schroeder, Joris, Dr. “Judging Dispatch System Efficiency.” ELEVATOR WORLD, July 1985. www.elevatorworld.com/Extras/ Sept07/Schroeder.pdf

[3] de Jong, Johannes. “Advances in Elevator Technology: Sustainable and Energy Implications.” KONE, March 2008. www.kone.com/countries/sitecollectiondocuments/mp/2008_advances_in_elevator_technology.pdf

[4] Shepler, Scott. “Destination Hall-Call Systems.” Lerch Bates. www.lerchbates.com/upload/File/White%20Papers/WPDestinationHallCallSys.

SShepler(1).pdf

[5] “Introducing the PORT.” Schindler. www.theporttechnology.com/PORT/home.html

[6] Schindler. www.us.schindler.com/sectech-sid

[7] “Destination Dispatch.” ThyssenKruppElevator Americas. www.thyssenkruppelevator.com/destdist.asp

[8] “Compass Destination Management.” Otis. www.otisworldwide.com/k7-innovations.html

[9] “Destination Dispatch.” Computerized Elevator Control Corp. www.swiftcec.com/products/destination-dispatch.html

[10] “Polaris Destination Control.” KONE. www.kone.com/countries/en_us/modernization/modernization-solutions/elevators/destinationcontrol/Pages/default.aspx

[11] “LiftXpress Hall-Call Destination Control System.” Kollmorgen. www.kollmorgen.de/english/steuerungen_liftXpress.aspx

[12] “Destination Reservation Guidance System.” Fujitec. www.fujitec.co.jp/english/products/other/control/dr_guidance_sys.html

[13] “Destination-Based Dispatching.” Motion Control Engineering. www.mceinc.com/Products/MonitoringSolutions/dbd.html

[14] Shelper, Scott. “Destination Hall-Call Systems.” Lerch Bates. www.lerchbates.com/upload/File/White%20Papers/WPDestinationHallCallSys.SShepler(1).pdf

[15] “Commander PMIS.” TL Jones. www.tljones.com/products/elevator-controlproducts/building-information-centres/