آشنایی کامل با پله برقی و اطلاعات اصلی آن

یونس نجف نیا، کابین نیوز – پله برقی(ESCALATOR) وسیله­‌ای است در مسیر حرکت افراد پیاده، که جهت بالا و پایین بردن آن‌ها در دو طبقه غیر همسطح به کار می‌رود و سبب جابجایی افراد می‌شود و شامل قطعات مکانیکی، الکتریکی و الکترونیکی است. در واقع پله‌­برقی یک چرخه تکرار شونده از پله­‌های در گردش است که در آن پله­‌های بازگشتی در زیر پله­‌های بالایی پنهان می‌شود.

استفاده از پله­‌برقی، ارزان­‌ترین روش جابجایی افراد بین دو سطح متفاوت است. از جمله مزایای آن این است که اگرچه فضای اشغالی توسط پله ­برقی مشابه پلکان ساختمانی است؛ اما یک پله­‌برقی می‌­تواند تعداد زیادی از افراد را جابجا نماید. چنانچه استفاده کنندگان از پله‌­برقی، قانون “باز گذاشتن سمت چپ برای راه روندگان” را رعایت کنند، این وسیله می‌ ­تواند جابجایی بسیار سریع افراد را میسر کند.

این وسیله کارآمد، بیشتر در اماکن عمومی از جمله متروها، مراکز تجاری، فروشگاه­‌های بزرگ، پایانه‌­های مسافربری، فرودگاه‌­ها و هتل­‌های بزرگ کاربرد دارد. پله‌­برقی­ها باید در محلی قرار گیرند که بیشترین تردد مسافرین از آنجا صورت می‌­گیرد و بدون بروز اغتشاش در مسیر حرکت عادی آن طبقه، افراد را به سطح بالاتر یا پایین­‌تر منتقل نمایند. در صورت ضرورت و عدم امکان رویت، باید با علائم مناسبی افراد به سمت پله ­برقی‌­ها هدایت شوند.

عرض پله­ برقی چقدر است؟

پله‌برقی‌ها از نظر عرض پله معمولاً در سه اندازه cm 60 ،cm 80 و cm 100 ساخته می‌شوند.

• پله­‌برقی با عرضcm 60 ( inch24)

روی هر پله فقط یک نفر قرار می‌­گیرد.

                                     

نفر K=1

• پله ­برقی با عرضcm 80 ( inch32)

در پله‌های با عرض 80 سانتی متر در صورتی که یک نفر روی پله ایستاده باشد، نفر پشت سر می‌تواند از او عبور کند یا دو نفرچسبیده به هم کنار هم قرار گیرند. همچنین در فروشگاه­‌ها، فرد می­‌تواند با چرخ دستی فروشگاهی یا کالسکه کودک و در پایانه‌­های مسافربری یا فرودگاه­‌ها به همراه چمدان یا ساک دستی به راحتی از پله­ برقی استفاده نماید. معمولاً بیشترین سفارش مربوط به پله‌های با عرض 80 سانتی متر هستند.

                                           

نفر K=1.5

 

• پله ­برقی با عرضcm 100 ( inch40)

در این پله‌­برقی، دو نفر به راحتی در کنار هم بر روی هر پله جا می‌گیرند. همچنین استفاده از چرخ دستی فروشگاهی و کالسکه کودک و چمدان به همراه فرد به راحتی و سهولت امکان پذیر است.

 

                                     

نفر K=2

نکته: در مراکز تجاری شلوغ، فرودگاه‌ها و پایانه‌های مسافری که از پله‌­برقی استفاده می‌کنند، ممکن است از پله­‌های با عرض بیشتر از معمول استفاده شود؛ مثلاً عرض cm 120 و cm 140.

بیشتر بخوانید:

• معرفی انواع پله برقی ها براساس کاربرد، ویژگیها و تجهیزات مورد نیاز هر گروه
• بررسی و مقایسه تکنیکال پله برقی و آسانسور
• خطرات پیدا و پنهان استفاده از پله برقی و راههای پیشگیری از آنها

سرعت پله­ برقی

پله‌­برقی­‌ها مطابق با استاندارد EN115 دارای سه رده سرعت هستند.

• 0/5 متر بر ثانیه: کمترین و ایمن‌­ترین سرعت؛ قابل کاربرد در تمام پله­‌های با زاویه 30 و 35.
• 0/65 متر بر ثانیه: سرعت متوسط؛ فقط در پله‌­های با زاویه 30 کاربرد دارد.
• 0/75 متر بر ثانیه: سرعت بالا؛ فقط در پله‌­های با زاویه 30 کاربرد دارد.

محاسبه ظرفیت جابجایی پله‌­برقی

ظرفیت تئوری یا ct، همان حداکثر ظرفیت جابجایی مسافر به صورت تئوری و بر اساس فرمول است.

• در فرمول فوق:

ct: تعداد افراد جابجا شده در ساعت؛

V: سرعت حرکت پله(متر بر ثانیه)؛

k: تعداد نفرات با توجه به عرض پله(عرض cm 60: K=1، عرض cm 80: K=1.5، عرض cm 100: K=2)؛

0.4 در مخرج فرمول: عمق cm 40 هر پله آلومنیومی؛

در مقابل ظرفیت تئوری، ظرفیت واقعی جابجایی مسافر در پله است. از مقایسه ظرفیت تئوری با ظرفیت واقعی مطابق نمودار زیر، واضح است که هرچه سرعت پله برقی بیشتر می‌­شود، اختلاف بین ظرفیت واقعی و ظرفیت تئوری(محاسبه شده) بیشتر می­‌شود.

این اختلاف به دلیل رفتار مسافران است که معمولاً ناشی از ترس سقوط در هنگام پیاده و سوار شدن به پله‌­برقی است. به همین دلیل توصیه می‌شود سرعت حرکت پله‌برقی از 0/7 متر بر ثانیه تجاوز نکند، هرچند مطابق مبحث 15 مقررات ملی ساختمان، تا سرعت 0/9 متر بر ثانیه نیز مجاز است.

اگر اعداد جدول فوق را بر 12 تقسیم کنیم، ظرفیت جابجایی مسافر در 5 دقیقه بحرانی به دست خواهد آمد که از پارامترهای مهم در طراحی است.

برای مثال: در یک تالار همایش بین دو طبقه با ارتفاع 8 متر، باید به گونه‌­ای پله­ برقی طراحی شود که در 5 دقیقه بحرانی پایان مراسم، تعداد 500 نفر را جابجا نماید. چند پله برقی با عرض 60 سانتیمتر و چند پله برقی با عرض 1 متر مورد نیاز است؟

پاسخ: از آنجاکه ارتفاع پله برقی بیش از 6 متر است، می­بایست کمترین و ایمن­‌ترین سرعت یعنی 0/5 متر بر ثانیه انتخاب شود. مطابق ستون اول سرعت‌­ها در جدول فوق، برای پله برقی با عرض 60 سانتیمتر، تعداد 375 نفر در 5 دقیقه بحرانی محاسبه شده است. لذا 2 دستگاه می‌­تواند جوابگو باشد (750=375×2). همچنین 1 دستگاه پله‌­برقی با عرض 1 متر، در 5 دقیقه توان جابجایی 750 نفر را دارد.

شیب پله­ برقی

پله‌­برقی‌­ها مطابق با استاندارد EN115 با زاویه شیب 30 و 35 تولید می­‌شوند. در یک ارتفاع یکسان کف تا کف دو طبقه متوالی؛ مثلاً 6 متر؛ استفاده از پله برقی با زاویه شیب 35 نسبت به 30، حدوداً 1/8 متر فضای کمتری اشغال می­‌کند.

چنانچه زاویه شیب پله ­برقی 35 باشد، دو شرط اساسی زیر باید رعایت شود.

• حداکثر ارتفاع قابل طراحی 6 متر باشد. در صورت افزایش ارتفاع، می‌توان از پله‌­برقی با زاویه شیب 30 تا هر ارتفاعی استفاده نمود.
• سرعت پله‌برقی باید کمترین و ایمن‌­ترین سرعت، یعنی 0/5 متر بر ثانیه باشد. در حالی که در پله برقی با زاویه شیب 30 هر سه سرعت ذکر شده، کاربرد دارد.

محاسبه فضای مورد نیاز جهت نصب پله‌­برقی

مطابق شکل زیر، طول پله­‌برقی برابر است با جمع جبری سه طول a و b و c.

 a +b+ c =طول پله برقی

• محاسبه فضای مورد نیاز جهت نصب یک پله ­برقی با زاویه 30 :

برای مثال: اگر ارتفاع کف تا کف دو طبقه متوالی 10 متر باشد و طول قسمت افقی پایین و بالای پله‌­برقی هر کدام 1 متر باشد، آنگاه طول فضای افقی مورد نیاز یک پله ­برقی با زاویه 30 بابر است با:

 

• محاسبه فضای مورد نیاز جهت نصب یک پله ­برقی با زاویه 35 :

مثال: اگر ارتفاع کف تا کف دو طبقه متوالی 6 متر باشد و طول قسمت افقی پایین و بالای پله­‌برقی هر کدام 1/5 متر باشد، آنگاه طول فضای افقی مورد نیاز یک پله‌­برقی با زاویه 35 بابر است با:

تعداد پله­‌های افقی در بالا و پایین پله‌­برقی

در تمام پله ­برقی­‌ها، چند پله افقی در قسمت ابتدا و انتهای پله‌­برقی به منظور راحتی و ایمنی مسافرین در زمان سوار و پیاده شدن تعبیه شده است. هر چه تعداد این پله‌­های افقی بیشتر باشد، سوار و پیاده شدن افراد با سهولت بیشتری انجام می‌­شود. تعداد پله‌­های افقی مطابق جدول زیر است.

                         

 

ارتفاع بالاسری پله­‌ها

حداقل ارتفاع آزاد از روی هر پله آلومنیومی با مانع فوقانی در پله‌­برقی، باید حداقل 230 سانتیمتر باشد. وجود این ارتفاع به منظور تأمین ایمنی مسافران برای جلوگیری از برخورد با موانع احتمالی فوقانی است.

 

پاگرد پله‌­برقی

باید در ابتدا و انتهای پله‌­برقی­‌ها، فضای غیر محصور مناسبی در نظر گرفته شود، به نحوی که مسافران به راحتی به مسیر خود ادامه داده و از ازدحام در قسمت ورودی و خروجی جلوگیری شود و سوار و پیاده شدن مسافران با آرامش و ایمنی انجام شود.

در صـورتی که فاصـله دیـوار روبروی پله‌برقی تا انتهای آخـرین پله افقی 2000 میلی متر باشد، عرض پاگرد باید حداقل دو برابر فاصله بین مرکز دستگیره‌های پله‌برقی باشد.

در صورتی که فاصله دیوار روبروی پله‌برقی تا انتهای آخرین پله افقی حداقل 2500 میلی متر باشد، عرض پاگرد می‌تواند حداقل برابر با فاصله بین مرکز دستگیره‌های پله‌برقی باشد.

کمترین فاصله بین دستگیره و ارتفاع بالاسری

مطابق با استاندارد EN115 کمترین فواصل بین دستگیره‌ها تا دیواره‌ها و موانع کناری و همچنین ارتفاع بالاسری به شرح زیر است:

A :80 میلی­متر یا بیشتر

B :2100 میلی­متر یا بیشتر

C :120 میلی­متر یا بیشتر

D :2300 میلی­متر یا بیشتر

E :500 میلی­متر یا بیشتر، مگر این که یک محافظ بین دستگیره و دیوار قرار داده شود.

انواع روش­‌های چیدمان پله‌­برقی

• چیدمان پله‌برقی در چند طبقه به روش تکی

عملی‌ترین روش جابه‌جایی مسافر بین سه سطح متفاوت می‌باشد. در چیدمان تکی، مسافرین باید برای رسیدن به پله بعدی مسیر کوتاهی را طی نمایند. به لحاظ استراتژیک این مسـیر کوتاه می‌تواند از طریق ایجاد انگیزه برای خریدار منجر به فروش بیشتر شود.

این نوع آرایش بیشتر برای مکان‌هایی مناسب است که جریان حرکت افراد به یک سـمت باشد. به عـنوان مثال در مراکز تجـاری، حرکت مسافران به سمت بالا توسط پله‌برقی‌هایی که در یک سـمت ساختمان هستند و حرکت مسافران به سمت پایین توسط پله‌برقی‌هایی که در سمت دیگر ساختمان هستند انجام می‌گیرد.

• چیدمان پله‌برقی در چند طبقه به روش ضربدری

این چیدمان متوالی به مسافرین این امکان را می‌دهد تا سریع‌ترین حرکت را بین دو طبقه یا بیشتر داشته باشند.

این وضعیت به خصوص برای ساختمان‌های اداری، خدماتی و فروشگاه‌های بزرگ مناسب می‌باشد. معمول‌ترین نوع چیدمان پله‌برقی‌ها به روش ضربدری است.

حرکت مسافرین به سمت بالا و پایین از تراکم جمعیت در پاگرد پله‌برقی‌ها جلوگیری می‌کند.

• چیدمان پله‌برقی در چند طبقه به روش موازی

در صورتی که طراحی ساختمان اجازه دهد و فضای پاگرد کافی بین پله‌برقی‌ها در دو طبقه متوالی موجود باشد، این نوع چیدمان سریـع‌ترین زمان رسیدن به طبـقات بالاتر است. معمولاً در ساختمان‌هایی که طـول آنها زیاد است، از این روش استفاده می‌شود.

• چیدمان پیوسته تکی

• چیدمان پیوسته جفتی