آسانسورهای خاص مورد استفاده در کشتی

محمدرضا اسکافی، رضا براتعلی – استفاده از آسانسور در کشتی‌های بزرگ که دارای چندین طبقه با کاربری‌های متفاوت هستند، امری کاملاً اجتناب‌ناپذیر است؛ بنابراین شرکت‌های بزرگ و مطرح آسانسورسازی اقدام به طراحی و ساخت آسانسورهایی با کاربری خاص برای استفاده در کشتی کرده‌اند و بسته به شرایط و نوع کشتی، آسانسورها دارای طراحی و عملکرد متفاوت با قابلیت حمل بار یا مسافر هستند. لازم به‌ذکر است این آسانسورها می‌بایست دارای تجهیزاتی باشند که با توجه به شرایط موجود در کشتی، ایمنی مسافران را تا حد قابل قبولی تأمین کنند. در این مقاله به معرفی آسانسورهای خاص مورد استفاده در کشتی و تجهیزات آن‌ها پرداخته می‌شود.

۲- نصب چاه آسانسور

با توجه به سازه چاه آسانسور که می‌بایست به‌صورت یکپارچه و کاملاً مستحکم و به‌طور مستقل اجرا شود، معمولاً آن را در فضای بیرون از کشتی ساخته و با استفاده از جرثقیل در محل مناسب قرار داده و نصب می‌کنند. شاید در ابتدا تصور کنیم در یک کشتی مسافربری یا باری، باید یک یا حداکثر دو آسانسور وجود داشته باشد، اما گفتنی است در برخی از کشتی‌ها بنا به کاربری آن بیش از ۲۰ آسانسور در انواع و اندازه‌های گوناگون وجود دارد که شرایط چاه آسانسور بسته به نوع آن متفاوت است.

این وضعیت در خصوص آسانسورهای خاص مورد استفاده در کشتی اهمیت دوچندان دارد، چراکه ساختار چاه باید متناسب با شرایط دریایی، فضای محدود و عملکرد پیوسته طراحی و اجرا شود.

۳- حسگر انحراف‌سنج

حسگر انحراف‌سنج، میکروسوئیچی است که کنتاکت آن در اثر بروز انحراف از سطح افق قطع یا وصل می‌شود. این میکروسوئیچ دارای کاربردهای فراوانی در صنایع مختلف است. یکی از کاربردهای آن در صنعت آسانسور، در آسانسورهای خاص مورد استفاده در کشتی‌ها (Marine Elevator) است. این آسانسورها برای شرایط خاص دریایی طراحی شده‌اند و نیازمند تجهیزاتی هستند که عملکرد ایمن آن‌ها را تضمین کند.

کشتی شناور روی آب، همواره در حال بالا و پایین رفتن و تکان خوردن است. آسانسورهای خاص مورد استفاده در کشتی باید دارای سیستمی باشند که در صورت انحراف بیش از حد از وضعیت افقی، به‌صورت خودکار متوقف شوند و پس از بازگشت کشتی به حالت پایدار، دوباره شروع به حرکت کنند.

وسیله‌ای که انحراف کشتی از خط افق را تشخیص می‌دهد، همان انحراف‌سنج است که علاوه بر کشتی‌های مسافربری در کشتی‌های باری نیز کاربرد دارد. وجود چنین سیستمی در آسانسورهای خاص مورد استفاده در کشتی به عنوان یک الزام ایمنی حیاتی محسوب می‌شود.

۴- استفاده از کابین‌های ویژه

برای آسانسورهای خاص مورد استفاده در کشتی، به‌منظور ایجاد امکان دسترسی به فضای داخل کابین در شرایط اضطراری، از کابین‌های دارای درِ خروج اضطراری روی کابین (Trap Door) استفاده می‌شود که معمولاً برای سهولت دسترسی به این در، یک نردبان ثابت در فضای داخل کابین تعبیه شده است. همچنین، کابین مجهز به تلفن است تا در مواقع اضطراری بتوان با افراد مسئول ارتباط برقرار کرد.

در ادامه بخوانید:

• واکنش شرکت های پیشرو آسانسور هنگام قطع برق چیست؟
• لزوم استفاده از هوش مصنوعی و اینترنت اشیا در خدمات سرویس و نگهداری آسانسور

۵- درب طبقات

با توجه به حائز اهمیت بودن مسائل مربوط به حریق در کشتی‏ها، در آسانسورهای خاص مورد استفاده در کشتی باید حتماً از درب‌های طبقه با قابلیت مقاومت در برابر آتش استفاده کرد تا در صورت وقوع آتش‌سوزی، از طریق چاه آسانسور حریق به سایر طبقات انتقال پیدا نکند.

۶- سیستم محرکه

در کشتی‌ها، با توجه به شرایط ویژه‌ای که موتورخانه آسانسور با آن روبه‌رو است، از جمله ارتعاشات موتورخانه و رطوبت نسبی بالا، در آسانسورهای خاص مورد استفاده در کشتی لازم است از موتورهایی با درجه مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی استفاده شود. همچنین، برای کاهش ارتعاشات و نوسان‌های ناشی از چاه آسانسور، از دمپرهای ویژه‌ای در ساختار شاسی زیر موتور بهره گرفته می‌شود تا لرزش‌ها به حداقل برسد.

۷- کنترل‌کننده مکانیکی سرعت

استفاده از سیستم کنترل‌کننده مکانیکی سرعت که شامل گاورنر کنترل سرعت و ترمز ایمنی است، برای آسانسورهای خاص مورد استفاده در کشتی کاملاً ضروری است. با توجه به معلق بودن چاه آسانسور، این سیستم باید نه‌تنها برای کابین، بلکه برای وزنه تعادل نیز پیش‌بینی شود.

در آسانسورهای خاص مورد استفاده در کشتی، هنگامی‌که افزایش ناگهانی سرعت رخ دهد، گاورنر این تغییر را تشخیص داده و با فعال‌سازی ترمز ایمنی، فک‌ها را به ریل راهنما قفل می‌کند و در نتیجه، موجب توقف ایمن کابین یا وزنه تعادل خواهد شد.

۸- نتیجه‌گیری

با پیشرفت فناوری، نیاز به استفاده از آسانسور و بالابرها روزبه‌روز افزایش می‌یابد و هر جا که جابه‌جایی عمودی لازم باشد، شرکت‌های تخصصی اقدام به طراحی و ساخت محصول متناسب با شرایط آن محیط می‌کنند.

یکی از این محیط‌های خاص، کشتی‌های بزرگ هستند که با در نظر گرفتن اصول ایمنی، امکان نصب آسانسورهای خاص مورد استفاده در کشتی وجود دارد. انتخاب و نصب صحیح آسانسورهای خاص مورد استفاده در کشتی در کنار استانداردسازی و نظارت فنی، گامی حیاتی برای افزایش ایمنی و بهره‌وری در این سازه‌های دریایی به‌شمار می‌رود.

مرجع:

1. KONE Marine elevator, Dedicated to people flow.
2. Total solutions for movement, Marine elevators, HYUNDAI elevator.
3. کتاب راهنمای جامع آسانسور و پله برقی، جلد دوم، مهندس ایرج فصیحی