بررسی روش‌های تعیین مکان (دوراندازی و توقف) کابین آسانسور در چاه

امید هاشمی –  همواره در طول تکامل صنعت آسانسور، یکی از قسمت‌های مهم فرایند کنترل، تشخیص مکان و توقف دقیق کابین در تراز طبقه بوده و هست که به روش‌های متفاوتی امکان‌پذیر است. هرچند که هم‌اکنون تعداد زیادی از این روش‌ها به طور کامل کنار گذاشته شده، اما برای درک بهتر روش‌های کنونی، در این جا به بررسی روش‌های تعیین مکان کابین آسانسور در چاه می‌پردازیم.

اهمیت تشخیص و تعیین مکان کابین در چاه

بدیهی است که برای ایجاد هر حرکت هدفمندی، به طور دقیق به تعیین نقطه آغاز A و پایان B نیاز است. اگر کوچک‌ترین اختلالی در تشخیص این دو نقطه ایجاد شود، مفهوم حرکت می‌تواند به طور کلی دچار اشکال شود. حرکت کابین آسانسور در مسیر بین طبقات نیز چنین است.

به تصویر زیر توجه کنید، هنگامی که یک درخواست احضار (به مثابه نقطه B) به تابلو کنترل وارد می‌شود، این ورودی به همراه موقعیت فعلی کابین (به مثابه نقطه A) وارد یک بلوک مقایسه‌کننده شده، نتیجه روی یکی از سه خروجی مقایسه‌کننده ظاهر می‌شود.

در این فرآیند، روش‌های تعیین مکان کابین آسانسور در چاه نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند، چرا که صحت موقعیت کابین مستقیماً بر نتیجه مقایسه و عملکرد صحیح سیستم کنترل تأثیر می‌گذارد. حال فرض کنید موقعیت کابین به هر دلیلی دچار اختلال شده، واقعی نباشد، طبیعتاً نتیجه خروجی مقایسه‌کننده نیز تغییر پیدا کرده، کابین به سمت مکانی غیر از طبقه‌ای که درخواست شده حرکت خواهد کرد.

اهمیت توقف دقیق در تراز طبقه

همواره در کنار روش‌های تعیین مکان کابین آسانسور در چاه، توقف دقیق در تراز طبقه نیز از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا پس از هر بار توقف کابین در تراز طبقه، مسافران یا بار داخل کابین شده یا از آن خارج می‌شوند. باید گفت در صورت بروز هرگونه مشکل – که از توقف دقیق کابین در تراز طبقه جلوگیری کند – این ورود و خروج دچار اختلال شده، موجب ایجاد نارضایتی و در مواردی آسیب رسیدن به مسافران یا بار خواهد شد.

برای نمونه، در کابین‌های باری، در صورت عدم توقف دقیق کابین در تراز طبقه، ضربه ناشی از برخورد لاستیک کامیون با بار کامل در هنگام ورود به کابین، صدمات زیادی به سیستم تعلیق آسانسور و دیگر قسمت‌‎ها می‌رساند. در این‌گونه کاربردها، روش‌های تعیین مکان کابین آسانسور در چاه باید با دقت و قابلیت اطمینان بالا انتخاب شوند تا موقعیت‌یابی دقیق، عملکرد ایمن و عمر مفید تجهیزات تضمین شود.

همچنین در ساختمان‌های مسکونی یا درمانی که مسافران با کالسکه بچه، صندلی چرخدار یا تخت حامل بیمار از آسانسور استفاده می‌کنند، عدم توقف دقیق در تراز طبقه می‌تواند موجب مشکلات زیادی شود. در این موارد نیز، بهره‌گیری از روش‌های تعیین مکان کابین آسانسور در چاه به‌عنوان بخشی حیاتی از سیستم کنترل، نقش مؤثری در ایجاد دسترسی ایمن و راحت ایفا می‌کند.

در ادامه باید گفت به طور کلی روش‌های تشخیص مکان کابین، کاهش سرعت و توقف دقیق در تراز طبقه مقصد، به دو دسته کلی تقسیم می‌‎شود:

1. روش مطلق
2. روش نسبی یا مقایسه‌ای

1. روش مطلق

در این روش، از جمله روش‌های تعیین مکان کابین آسانسور در چاه، تشخیص مکان کابین به وسیله تعدادی میکروسوئیچ که در موقعیت‌های ثابت و معین (برای هر طبقه یک عدد) قرار گرفته‌اند انجام می‌پذیرد. در این روش، داده‌های به‌دست‌آمده استقلال داشته، در صورت بروز خطا با دریافت داده طبقه بعدی خطا اصلاح می‌شود.

پیشنهاد مشاهده:

• بررسی ایمنی‌ها در استاندارد ملی ایران
• اصول و قواعد فروش و بازاریابی آسانسور

2. روش نسبی

در این روش، که یکی از روش‌های تعیین مکان کابین آسانسور در چاه محسوب می‌شود، تشخیص مکان کابین به وسیله یک یا چند موقعیت مبنا (در بالاترین و پایین‌ترین نقطه چاه) انجام می‌پذیرد. به عبارت دیگر، به کمک حسگرهای مختلف، تفاوت فاصله بین مکان کابین در هر لحظه و یک موقعیت ثابت و معین سنجیده شده، مکان کابین در آن لحظه معلوم می‌شود.

نکته: در مقایسه با دیگر روش‌های تعیین مکان کابین آسانسور در چاه، درستی مکان کابین در این روش در هر لحظه، به درستی داده های به دست آمده پیشین بستگی دارد. به این معنی که اگر کوچکترین اختلالی در داده های به دست آمده از حسگرها ایجاد شده باشد، پیرو آن در تعیین مکان درست کابین خطا ایجاد می‌شود.

جدول مقایسه روش‌های تشخیص مکان کابین

در جدول زیر، روش‌های تعیین مکان کابین آسانسور در چاه را به طور کامل با یکدیگر مقایسه می‌کنیم.

ویژگی‌های مشترک روش‌های مختلف

اگرچه روش‌های دوراندازی و توقف در یک آسانسور متنوع است اما همه آن‌ها دارای ویژگی‌های مشترکی هستند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

1. دقت بر حسب میلیمتر: دقت مورد نیاز هنگام تغییر سرعت کابین حدود چند سانتی‌متر است، اما دقت مورد نیاز برای توقف در تراز طبقه بدون شک میلیمتر خواهد بود.
2. سرعت عمل بر حسب میلی‌ثانیه: سرعت واکنش سیستم دوراندازی متناسب با بیشینه سرعت حرکت کابین متفاوت خواهد بود. برای نمونه، با فرض حرکت کابین با سرعت 1 متر بر ثانیه و 1 سانتیمتر برای دقت مورد نیاز جهت نقطه دقیق دوراندازی، حداقل سرعت عمل حسگر دوراندازی باید 0.01 ثانیه باشد.
3. تکرارپذیری: این ویژگی در مورد همه حسگرها وجود دارد و عبارت است پایایی اندازه‌گیری کمیت مورد نظر که در این جا سرعت کابین است. یعنی همواره در شرایط آزمون یکسان، نتیجه ای مشابه با حالات قبلی بدست آید.
4. نرخ خرابی: عدم حساسیت زیاد به شرایط محیطی مانند دما، رطوبت، ضربه، نور و مانند این‌ها در چاه و موتورخانه آسانسور که می تواند موجب خرابی تجهیزات حساس و دقیق شود.
5. سادگی در نصب : نصب آسان و بدون استفاده از تجهیزات پیشرفته و تخصصی
6. سادگی در راه‌اندازی: راه‌اندازی و تنظیم آسان بدون استفاده از تجهیزات و ابزار پیشرفته و تخصصی

جمع بندی

در مجموع، انتخاب و پیاده‌سازی صحیح روش‌های تعیین مکان کابین آسانسور در چاه نقش بسیار مهمی در ایمنی، دقت توقف، و عملکرد روان سیستم آسانسور دارد. چه در ساختمان‌های مسکونی و درمانی، و چه در کاربردهای باری سنگین، بهره‌گیری از روش‌های مطلق یا نسبی با توجه به شرایط فنی و محیطی می‌تواند باعث کاهش خطا، افزایش رضایت کاربران، و بهبود عمر تجهیزات شود. توجه به عواملی مانند دقت، سرعت واکنش، و تکرارپذیری در انتخاب این روش‌ها ضروری است.