بررسی و تحلیل استانداردهای عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی

امیر خرمی، رامان خرمی – با رشد سریع شهرنشینی و افزایش جمعیت جهان، ساخت و ساز ساختمان‌های بلندمرتبه به عنوان راه‌حلی برای مدیریت فضاهای شهری گسترش یافته است. در این میان، عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی و نقش آن‌ها در مصرف بهینه، به یکی از موضوعات مهم در طراحی و بهره‌برداری ساختمان‌ها تبدیل شده است. آسانسورها و پله‌های برقی به عنوان عناصر حیاتی برای جابه‌جایی افراد در ساختمان‌ها، نقشی کلیدی در کارایی، راحتی و ایمنی محیط‌های مسکونی، تجاری و صنعتی ایفا می‌کنند.

با این حال، این تجهیزات سهم قابل توجهی در مصرف انرژی ساختمان‌ها دارند و طبق گزارش‌های مختلف، مصرف انرژی آن‌ها می‌تواند تا ۱۵ درصد کل مصرف انرژی ساختمان را تشکیل دهد. بنابراین، مدیریت و کاهش عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی نه تنها به صرفه‌جویی اقتصادی کمک می‌کند، بلکه در کاهش ردپای کربنی و حفاظت از محیط زیست نیز مؤثر است.

بهینه‌سازی عملکرد انرژی در تجهیزات حمل‌ونقل عمودی

در سال‌های اخیر، نگرانی‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی و تعهدات جهانی به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای سبب شده است توجه ویژه‌ای به بهینه‌سازی مصرف انرژی در بخش ساختمان‌ها معطوف شود. یکی از پاسخ‌های مهم به این چالش، توسعه و پیاده‌سازی استانداردهای بین‌المللی و ملی برای اندازه‌گیری، تحلیل، و کاهش مصرف انرژی در تجهیزات ساختمان‌ها، به‌ویژه عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی است.

استاندارد BS EN ISO 25745-1:2012 و دستورالعمل VDI 4707 نمونه‌های برجسته‌ای از این تلاش‌ها هستند که معیارهای مشخصی برای ارزیابی و بهینه‌سازی عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی ارائه می‌دهند. این استانداردها امکان سنجش دقیق مصرف انرژی را فراهم کرده و نقش مهمی در ارتقای کارایی سیستم‌های حمل‌ونقل عمودی ایفا می‌کنند.

علاوه بر استانداردها، پیشرفت‌های فناوری نیز تأثیر عمیقی بر افزایش بهره‌وری و عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی داشته است. فناوری‌های بازتولیدی (Regenerative Drives)، موتورهای بدون گیربکس، سیستم‌های کنترل هوشمند و استفاده از مواد سبک و پایدار از جمله نوآوری‌هایی هستند که بهبود چشم‌گیری در عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی ایجاد کرده‌اند.

این فناوری‌ها نه تنها به کاهش مصرف انرژی کمک می‌کنند، بلکه باعث ارتقای عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی از منظر پایداری، کارایی و طول عمر سیستم‌ها می‌شوند.

تحلیل استانداردهای مصرف انرژی آسانسور و پله‌برقی

این مقاله به بررسی جامع دو سند کلیدی در زمینه مصرف انرژی آسانسورها و پله‌های برقی، یعنی استاندارد BS EN ISO 25745-1:2012 و دستورالعمل VDI 4707 می‌پردازد. در این راستا، عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی به عنوان محور اصلی تحلیل انتخاب شده است تا از منظر فنی و استانداردی ارزیابی دقیقی از کارایی این تجهیزات ارائه شود.

در ادامه، روش‌های اندازه‌گیری و تأیید مصرف انرژی، نقش فناوری‌های نوین در بهبود بهره‌وری انرژی و مقایسه این دو استاندارد با یکدیگر مورد تحلیل قرار خواهد گرفت. همچنین، تأثیرات مثبت به‌کارگیری این استانداردها و فناوری‌ها بر کاهش هزینه‌ها، افزایش کارایی ساختمان‌ها و حمایت از اهداف توسعه پایدار بررسی می‌شود.

استاندارد BS EN ISO 25745-1:2012: رویکردی جامع برای مدیریت و بهینه‌سازی انرژی

استاندارد BS EN ISO 25745-1:2012 به عنوان یک چارچوب جهانی، فرایندهای دقیقی برای اندازه‌گیری، ارزیابی و تأیید مصرف انرژی و عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی و راهروهای متحرک ارائه می‌دهد. این استاندارد با هدف کاهش مصرف انرژی در تجهیزات جابه‌جایی عمودی ساختمان‌ها و تضمین عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی در طول عمر این سیستم‌ها توسعه یافته است. در ادامه، جنبه‌های مختلف این استاندارد به صورت جامع‌تر بررسی می‌شود:

1. اهداف اصلی استاندارد

استاندارد BS EN ISO 25745-1:2012 با چند هدف کلیدی طراحی شده است که بر ارتقای بهره‌وری انرژی در سیستم‌های حمل و نقل عمودی تمرکز دارد:

• ایجاد یکنواختی در اندازه‌گیری مصرف انرژی
• پایش مداوم و بررسی تغییرات مصرف انرژی
• حمایت از قوانین زیست‌محیطی و کاهش هزینه‌ها

ایجاد یکنواختی در اندازه‌گیری مصرف انرژی

یکی از چالش‌های بزرگ در مدیریت انرژی تجهیزات مختلف، تفاوت در روش‌های اندازه‌گیری و تحلیل داده‌هاست. این استاندارد با تعریف روش‌های استاندارد برای اندازه‌گیری انرژی، امکان مقایسه تجهیزات مختلف را فراهم کرده و به تولیدکنندگان و مالکان ساختمان کمک می‌کند عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی را بر اساس معیارهای یکنواخت بررسی کنند.

پایش مداوم و بررسی تغییرات مصرف انرژی

یکی از نقاط قوت این استاندارد، تأکید بر بررسی دوره‌ای مصرف انرژی است. این بررسی‌ها به مالکان و مدیران ساختمان‌ها امکان می‌دهد تغییرات ناشی از فرسودگی، نیاز به تعمیرات یا تغییرات در شرایط عملیاتی سیستم را شناسایی و برطرف کنند.

حمایت از قوانین زیست‌محیطی و کاهش هزینه‌ها

با توجه به تأکید روزافزون بر کاهش ردپای کربنی و مصرف انرژی، این استاندارد ابزار مفیدی برای تطبیق با الزامات قانونی و کاهش هزینه‌های عملیاتی ساختمان ارائه می‌دهد. برای نمونه، مصرف انرژی بهینه تجهیزات نه تنها هزینه‌های جاری را کاهش می‌دهد، بلکه ارزش افزوده‌ای برای سازه‌های پایدار ایجاد می‌کند.

2. روش‌های اندازه‌گیری انرژی

در ادامه سه روش اندازه گیری انرژی را معرفی می‌کنیم:

• مصرف انرژی در حالت حرکت (Running Energy)
• مصرف انرژی در حالت آماده به کار (Standby Energy)
• اندازه‌گیری انرژی تجهیزات جانبی

مصرف انرژی در حالت حرکت (Running Energy)

این بخش از استاندارد، مصرف انرژی تجهیزات در زمان فعالیت را بررسی می‌کند. برای آسانسورها، چرخه‌ای به عنوان مرجع تعریف شده است که شامل حرکت کابین از پایین‌ترین طبقه به بالاترین طبقه و برعکس به همراه دو چرخه کامل باز و بسته شدن درب‌هاست. این فرایند تضمین می‌کند عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی در شرایط واقعی و با در نظر گرفتن تمامی عوامل عملیاتی به‌درستی اندازه‌گیری شود.

مصرف انرژی در حالت آماده به کار (Standby Energy)

تجهیزات حمل و نقل عمودی معمولاً بخشی از زمان خود را در حالت آماده به کار (Standby) سپری می‌کنند، زمانی که سیستم فعال نیست اما آماده به شروع کار است. این استاندارد روش‌های مشخصی برای اندازه‌گیری انرژی مصرفی در این حالت ارائه می‌دهد که شامل مصرف انرژی اجزای جانبی مانند روشنایی کابین، تهویه و نمایشگرهای اطلاعاتی است و نقش مهمی در عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی ایفا می‌کند.

اندازه‌گیری انرژی تجهیزات جانبی

علاوه بر بررسی انرژی مصرفی در حالت حرکت و آماده به کار، استاندارد به بررسی مصرف انرژی تجهیزات جانبی مانند روشنایی شفت، تهویه ماشین‌آلات و سیستم‌های امنیتی نیز توجه دارد. این رویکرد جامع به کاربران کمک می‌کند تمامی جنبه‌های مصرف انرژی و عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی را به‌طور مؤثر مدیریت کنند.

3. فرایند تأیید مصرف انرژی

یکی از جنبه‌های کلیدی BS EN ISO 25745-1:2012، فرایند تأیید انرژی است که برای اطمینان از کارایی مداوم سیستم‌ها و ارتقای عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی طراحی شده است. این فرایند شامل:

1. اندازه‌گیری جریان و ولتاژ در شرایط مختلف: جریان و ولتاژ در حالت‌های حرکت، آماده به کار و تجهیزات جانبی ثبت می‌شود تا هرگونه تغییر احتمالی در عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی شناسایی شود.
2. مقایسه نتایج با مقادیر اولیه: داده‌های اندازه‌گیری‌شده با مقادیر ثبت‌شده پس از نصب یا به‌روزرسانی تجهیزات مقایسه می‌شوند. این کار تضمین می‌کند سیستم همچنان مطابق با معیارهای طراحی اولیه کار می‌کند و در راستای بهبود عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی قرار دارد.
3. بررسی اثرات پیری سیستم: استاندارد به طور ویژه به اثرات ناشی از فرسودگی سیستم‌ها توجه دارد؛ چرا که با گذشت زمان، کارایی موتور، قطعات مکانیکی و اجزای الکترونیکی ممکن است کاهش یابد.

4. ساختار گزارش‌دهی

یکی دیگر از جنبه‌های مهم این استاندارد، تأکید بر ارائه گزارش‌های دقیق و ساختاریافته است. این گزارش‌ها نقش مهمی در تحلیل عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی ایفا می‌کنند و شامل اطلاعات زیر هستند:

• مشخصات تجهیزات: مانند بار اسمی، سرعت، نوع موتور و ارتفاع حرکت.
• شرایط محیطی: شامل دما، رطوبت و ولتاژ ورودی در زمان اندازه‌گیری.
• مقادیر انرژی اندازه‌گیری‌شده: مصرف انرژی در حالت‌های حرکت، آماده به کار و تجهیزات جانبی به صورت جداگانه گزارش می‌شوند.

ارائه چنین گزارش‌هایی به ارزیابی دقیق و مستمر عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی کمک کرده و ابزاری کاربردی برای تطبیق با الزامات زیست‌محیطی و استانداردهای بهره‌وری انرژی فراهم می‌سازد.

اهمیت استاندارد BS EN ISO 25745-1:2012 در مدیریت انرژی

استاندارد BS EN ISO 25745-1:2012 به دلیل رویکرد جامع و ساختاریافته خود، ابزار قدرتمندی برای مدیریت انرژی در سیستم‌های حمل و نقل عمودی، به ویژه در عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی، است. این استاندارد با ایجاد یکنواختی در روش‌های اندازه‌گیری و گزارش‌دهی، به کاهش هزینه‌های عملیاتی، بهبود کارایی سیستم‌ها و حمایت از اهداف توسعه پایدار کمک می‌کند. علاوه بر این، تطبیق با این استاندارد برای مالکان ساختمان‌ها یک مزیت رقابتی محسوب می‌شود؛ زیرا نشان‌دهنده تعهد به پایداری زیست‌محیطی و بهره‌وری انرژی است.

نقاط اتصال ابزارهای اندازه‌گیری (Measuring Instrument Coupling Points)

استاندارد BS EN ISO 25745-1:2012 روش‌های دقیق و جامعی را برای اندازه‌گیری مصرف انرژی عملکرد انرژی در آسانسورها و پله‌های برقی ارائه می‌دهد. یکی از بخش‌های کلیدی این استاندارد، تعریف نقاط اتصال ابزارهای اندازه‌گیری است که در تصویر نشان داده شده است. این نقاط اتصال به منظور تفکیک دقیق انرژی مصرفی توسط اجزای مختلف سیستم آسانسور طراحی شده‌اند.