خطر گرما برای آسانسورها در آستانه ورود به فصول گرم سال

حسین بصیر – فراموش نکنید خنک کردن موتورخانه آسانسور در فصل گرما به یک اقدام ضروری باید تبدیل شود. تا حالا به این فکر کردید که چرا خرابی آسانسور اغلب در گرمای تابستان بیشتر رخ می‌دهد؟ این عمدتاً به این دلیل است که اجزای اصلی آسانسور به طور کلی در طبقه بالای خانه قرار دارند. خطر گرما برای آسانسورها در این شرایط بیشتر می‌شود، چرا که هوای گرم باعث افزایش دمای اتاق موتورخانه می‌شود، در حالی که حد بالای دمای محیط کار تجهیزات فقط می‌تواند حدود ۴۰ درجه باشد.

با عبور از خط کنترل دما، سیستم به خودی خود از کار می‌افتد و پدیده توقف ناگهانی آسانسور در میانه راه رخ می‌دهد. این امر بر عملکرد عادی تأثیر می‌گذارد، آسانسور به طور ناگهانی متوقف می‌شود و در حالت عادی خاموش می‌شود. توجه به خطر گرما برای آسانسورها می‌تواند از خرابی‌های ناگهانی و پرهزینه در فصول گرم جلوگیری کند.

علل افزایش دمای اتاق موتورخانه آسانسور

در ادامه به چند علت افزایش دمای اتاق موتورخانه آسانسور اشاره می‌کنیم:

1. محل ساختار ساختمان خود موتورخانه آسانسور
2. گرمای ساطع شده از سیستم الکتریکی

1. محل ساختار ساختمان خود موتورخانه آسانسور

اکثر موتورخانه های آسانسور در سطح پشت بام ساختمان قرار دارند، در روزهای داغ تابستان موتورخانه ها بدلیل این جا نمایی بیشتر تحت تأثیر دمای محیط قرار گرفته و در معرض نور خورشید در این فصل قرار می‌گیرند.

2. گرمای ساطع شده از سیستم الکتریکی

اجزای اصلی مولد گرما در سیستم الکتریکی در موتورخانه آسانسور عبارتند از اینورتر، مقاومت ترمز و موتور آسانسور و … . اینورتر و موتور به دلیل کارایی خود بخشی از انرژی الکتریکی را مصرف می‌کنند و آن را به صورت گرما آزاد می‌کنند. مقاومت ترمز انرژی الکتریکی تولید شده را به صورت گرما آزاد می‌کند.

در چنین شرایطی، خطر گرما برای آسانسورها به‌ویژه در فصول گرم سال افزایش می‌یابد و می‌تواند منجر به کاهش کارایی و حتی آسیب‌دیدگی قطعات شود. هر دو بخش گرما به داخل موتورخانه آسانسور می‌شود و باعث افزایش دمای اتاق می‌شود. از این رو، توجه به خطر گرما برای آسانسورها و تهویه مناسب موتورخانه نقش مهمی در پایداری عملکرد تجهیزات دارد.

دمای بالا در موتورخانه آسانسور و تأثیر آن بر عملکرد عادی آسانسور

افزایش بیش از حد دمای موتورخانه آسانسور، بر موارد زیر موثر است:

1. تاثیر بر سیستم کنترل الکتریکی

از جمله تاثیرات افزایش دمای موتورخانه آسانسور بر سیستم کنترل الکتریکی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

(1) دمای بالا احتمالاً باعث ایجاد ناهنجاری در برنامه برد کنترل میکروکامپیوتر می شود

دستگاه های الکترونیکی روی برد کنترل میکروکامپیوتر یا PLC کنترل منطقی را از طریق مقایسه اندازه ولتاژ و جریان انجام داده و به اجرای دستورالعمل های خارجی پاسخ می دهند. با توجه به مشخصات دمای مواد دستگاه های الکترونیکی، در دمای بالاتر از حد مجاز، عملکرد منطقی دستگاه های الکترونیکی دچار مشکل شده و برد کنترل میکروکامپیوتر ناپایدار خواهد بود.

(2) دمای بالا به راحتی به قطعات الکترونیکی آسیب می رساند

قطعاتی که در اثر دمای بالا قطعا آسیب می‌بینند شامل موارد زیر هستند:

الف) اینورتر

نرخ خرابی اینورتر با افزایش دما به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد و با افزایش دما عمر مفید به صورت تصاعدی کاهش می‌یابد. این موضوع یکی از نمونه‌های بارز خطر گرما برای آسانسورها است که می‌تواند باعث از کار افتادن تجهیزات حیاتی در سیستم شود.

(ب) مقاومت ترمز

هنگامی که دمای محیط بیش از حد بالا باشد، مقاومت ترمز نمی تواند به راحتی گرمای خود را دفع کند و این کار زمان بیشتری را نیاز دارد. اگر آسانسور به طور مکرر کار کند، گرمای مقاومت ترمز بارها جمع می شود که در نهایت به دلیل دمای بالای مقاومت ترمز منجر به آسیب می شود و حتی باعث آتش سوزی و سایر حوادث ایمنی می شود.

ج) سایر قطعات الکترونیکی

کنتاکتورها، رله‌ها، ترانسفورماتورها، این قطعات الکترونیکی در کار، به دلیل جریان عبوری از هادی و سیم‌پیچ و تلفات مقاومت؛ مدار AC به دلیل نقش متناوب الکترومغناطیسی، در آهن‌ربا برای تولید جریان گردابی و تلفات هیسترزیس. تمام این تلفات تقریباً به طور کامل به انرژی گرمایی تبدیل می‌شوند که بخشی از آن به محیط اطراف پراکنده می‌شود و بخشی در دستگاه باقی می‌ماند و باعث افزایش دمای دستگاه می‌شود. این مسئله می‌تواند نمونه‌ای جدی از خطر گرما برای آسانسورها باشد که باید در طراحی و بهره‌برداری مورد توجه قرار گیرد.

در این زمان، اگر دمای محیط بیش از حد بالا باشد، قطعات الکترونیکی اتلاف گرما ضعیفی دارند، که خود باعث می‌شود قابلیت اطمینان قطعات الکترونیکی بسیار کاهش یابد. دوم کاهش عمر مفید قطعات الکترونیکی و حتی آسیب رساندن به آن‌هاست. خطر گرما برای آسانسورها در این شرایط نه‌تنها بر عملکرد روزمره تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند هزینه‌های نگهداری و تعمیرات را نیز به‌شدت افزایش دهد.

2. تاثیر بر سیستم مکانیکی

سیستم مکانیکی موتورخانه آسانسور عمدتا بصورت کششی است که معمولاً از موتور، ترمز، گیربکس، فلکه موتور، فلکه هرزگرد و غیره تشکیل شده است.

(1) اثر بر روی موتور کششی

هنگامی که دمای محیط از دمای مجاز موتورخانه آسانسور بیشتر شود، به طور جدی بر اتلاف گرمای موتور کششی تأثیر می‌گذارد. خطر گرما برای آسانسورها در این شرایط به‌ویژه در عملکرد موتور کششی نمایان می‌شود. به دلیل راه‌اندازی و ترمز مکرر موتور، خود موتور گرمای زیادی آزاد می‌کند و دمای بالای موتورخانه باعث می‌شود موتور نتواند به موقع گرمای خود را از بین ببرد.

اگرچه طراحی ساختاری موتور از نظر تقویت اتلاف حرارت هسته آهنی استاتور به خوبی اندیشیده شده است، اما ساعات طولانی هوای گرم در تابستان و استفاده مکرر آسانسور، یکی از جدی‌ترین نمودهای خطر گرما برای آسانسورها است که عملکرد و استفاده عادی آن را به طور مستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهد.

بیشتر بخوانید:

معرفی ، انواع و کارکرد سیستم پارالل (Parallel)

نحوه کنترل دمای موتورخانه آسانسور

در ادامه چند روش برای کنترل دمای موتورخانه را بررسی می‌کنیم:

1. سازه ساختمان

سازه موتورخانه آسانسور را باید جوری طراحی کرد که تاثیر دمایی مناسبی بر روی آن باشد همچین استفاده از مصالح مناسب ساختمانی نیز تاثیری زیادی بر دما خواهد داشت.

2. تجهیزات تهویه و خنک کننده را نصب کنید

در حالت تهویه طبیعی، برای پاسخگویی به نیازهای دمای موتورخانه آسانسور، نصب تهویه مطبوع ضروری است. یکی از راه‌های کاهش خطر گرما برای آسانسورها، به‌کارگیری سیستم‌های تهویه مناسب در موتورخانه است. هنگام نصب تجهیزات تهویه (به عنوان مثال فن‌ها)، باید مطابق با منافذ تهویه در موتورخانه آسانسور باشد، که هوا را همرفتی کند. بنابراین این عمل بهبود دمای موتورخانه آسانسور را تأمین می‌کند.

در صورتی که دمای موتورخانه به وسیله فن به حد استاندارد نرسد، لازم است از خنک‌کننده‌هایی مانند کولرهای گازی در موتورخانه استفاده گردد تا از افزایش بیش‌ازحد دما و بروز خطر گرما برای آسانسورها جلوگیری شود.

3. استفاده از دستگاه های صرفه جویی در انرژی

می‌توان با استفاده از تجهیزات به‌روز، انرژی حرارتی مقاومت ترمز را به انرژی الکتریکی تبدیل کرده و در باتری ذخیره کنیم یا به شبکه برق بازگردانده شود. به این ترتیب می‌توان منبع تولید گرما را از بین برده و همچنین نقش صرفه‌جویی در انرژی را ایفا کنیم. این کار می‌تواند به طور مؤثری خطر گرما برای آسانسورها را کاهش دهد، به‌ویژه در ساختمان‌هایی با تردد بالا که تولید گرما در موتورخانه به‌شدت افزایش می‌یابد.

هنگامی که آسانسور در حال کار است، موتور ناگزیر دارای فرآیند تولید برق است. هنگامی که کابین تخلیه می‌شود و بالا و پایین می‌رود، روتور موتور توسط نیروهای خارجی کشیده می‌شود یا خود بار توسط اینرسی دورانی حفظ می‌شود، که باعث می‌شود سرعت واقعی موتور بیشتر از سرعت سنکرون خروجی اینورتر باشد، در این زمان موتور در حالت تولید برق است، انرژی الکتریکی صادر شده توسط موتور در داخل کاپاتور فیلتر ذخیره می‌شود.

اگر این توان مصرف نشود، ولتاژ باس DC به سرعت بالا می‌رود و بر عملکرد عادی اینورتر تأثیر می‌گذارد؛ که این افزایش ولتاژ یکی از عوامل تشدیدکننده خطر گرما برای آسانسورها محسوب می‌شود.

روش معمول برای مقابله با این انرژی، افزودن یک واحد ترمز یا مقاومت ترمز است که این انرژی را به گرما تبدیل کرده و آن را هدر می‌دهد. استفاده از دستگاه صرفه‌جویی در انرژی که جایگزین واحد ترمز و مقاومت ترمز می‌شود، ضمن کاهش مصرف انرژی، از تولید گرمای اضافی در موتورخانه جلوگیری کرده و می‌تواند خطر گرما برای آسانسورها را به شکل قابل توجهی کاهش دهد.

جمع بندی

فراموش نکنید خنک کردن موتورخانه آسانسور در فصل گرما به یک اقدام ضروری باید تبدیل شود. تا حالا به این فکر کردید که چرا خرابی آسانسور اغلب در گرمای تابستان بیشتر رخ می‌دهد؟ این عمدتاً به این دلیل است که اجزای اصلی آسانسور به طور کلی در طبقه بالای خانه قرار دارند. خطر گرما برای آسانسورها در این شرایط بسیار بالا می‌رود، زیرا هوای گرم باعث افزایش دمای اتاق موتورخانه می‌شود، در حالی که حد بالای دمای محیط کار تجهیزات فقط می‌تواند حدود ۴۰ درجه باشد.

با عبور از خط کنترل دما، سیستم به خودی خود از کار می‌افتد و پدیده توقف ناگهانی آسانسور در میانه راه رخ می‌دهد. این امر بر عملکرد عادی تأثیر می‌گذارد، آسانسور به طور ناگهانی متوقف می‌شود و در حالت عادی خاموش می‌گردد. به همین دلیل، کنترل دما و پیشگیری از خطر گرما برای آسانسورها باید در اولویت اقدامات نگهداری قرار گیرد.